Điều chỉnh chế độ focus khi quay video để làm gì? Hướng dẫn chi tiết và kinh nghiệm thực tế

Chào bạn, có bao giờ bạn xem lại video mình quay và cảm thấy hơi thất vọng vì hình ảnh không được sắc nét, cứ bị mờ mờ ảo ảo không? Rất có thể vấn đề nằm ở việc bạn chưa thực sự làm chủ được “focus” (lấy nét) khi quay video đấy. Đừng lo lắng nhé, trong bài viết này, mình sẽ chia sẻ tất tần tật những gì bạn cần biết về việc điều chỉnh chế độ focus khi quay video, giúp bạn tự tin tạo ra những thước phim chất lượng và chuyên nghiệp hơn. Cùng khám phá nhé!

Focus trong quay video là gì? Tại sao nó quan trọng?

Để dễ hình dung, bạn cứ tưởng tượng focus giống như “cửa sổ” giúp mắt bạn nhìn rõ mọi vật vậy. Trong nhiếp ảnh và quay video, focus là quá trình điều chỉnh ống kính máy ảnh để tạo ra một điểm sắc nét trên hình ảnh. Điểm sắc nét này chính là khu vực mà mọi chi tiết trong khung hình trở nên rõ ràng, không bị mờ nhòe.

Vậy tại sao focus lại quan trọng đến vậy? Hãy nghĩ xem, khi bạn xem một video mà mọi thứ đều mờ tịt, bạn có cảm thấy khó chịu không? Chắc chắn là có đúng không! Focus chính là yếu tố then chốt quyết định đến chất lượng hình ảnh và trải nghiệm xem video của khán giả.

• Tạo ra hình ảnh sắc nét, chuyên nghiệp: Một video được focus tốt sẽ có hình ảnh rõ ràng, chi tiết, giúp người xem dễ dàng nhận biết và tập trung vào chủ thể chính. Điều này tạo nên sự chuyên nghiệp và thu hút cho video của bạn.
• Hướng dẫn ánh mắt người xem: Bằng cách điều chỉnh focus, bạn có thể chủ động dẫn dắt ánh mắt người xem đến những khu vực quan trọng trong khung hình. Ví dụ, bạn muốn người xem tập trung vào khuôn mặt nhân vật, hãy focus vào đó và làm mờ hậu cảnh.
• Kể chuyện và truyền tải cảm xúc: Focus không chỉ đơn thuần là làm cho hình ảnh rõ nét, mà còn là một công cụ kể chuyện mạnh mẽ. Bạn có thể sử dụng focus để tạo ra hiệu ứng “bokeh” (mờ hậu cảnh), giúp làm nổi bật chủ thể và tạo chiều sâu cho video. Hoặc bạn có thể chuyển focus từ chủ thể này sang chủ thể khác để tạo sự chuyển động và kịch tính cho câu chuyện.

Nói tóm lại, focus là một yếu tố cực kỳ quan trọng trong quay video. Nếu bạn muốn video của mình đẹp, chuyên nghiệp và thu hút người xem, thì việc nắm vững cách điều chỉnh focus là điều không thể bỏ qua.

Các chế độ focus phổ biến khi quay video

Hầu hết các máy ảnh hiện nay đều cung cấp hai chế độ focus chính: Auto Focus (AF) và Manual Focus (MF). Mỗi chế độ lại có những ưu và nhược điểm riêng, phù hợp với từng tình huống quay khác nhau.

Chế độ Auto Focus (AF) – Lấy nét tự động

Nghe tên thôi là bạn cũng đã hình dung ra rồi đúng không? Chế độ Auto Focus sẽ giúp máy ảnh tự động lấy nét vào chủ thể mà không cần bạn phải can thiệp bằng tay. Đây là chế độ rất tiện lợi, đặc biệt khi bạn mới bắt đầu làm quen với quay video hoặc khi bạn quay những cảnh chuyển động nhanh.

Ưu điểm của Auto Focus:

• Nhanh chóng và tiện lợi: Chỉ cần bấm nút quay, máy ảnh sẽ tự động tìm và lấy nét vào chủ thể. Bạn không cần phải lo lắng về việc xoay vòng focus bằng tay.
• Phù hợp với cảnh chuyển động: Khi quay các đối tượng di chuyển nhanh, chế độ Auto Focus có thể theo dõi và giữ cho chủ thể luôn sắc nét.
• Dễ sử dụng cho người mới bắt đầu: Nếu bạn chưa có nhiều kinh nghiệm về focus, Auto Focus là một lựa chọn tuyệt vời để bắt đầu.

Nhược điểm của Auto Focus:

• Đôi khi không chính xác: Trong một số tình huống phức tạp, hệ thống Auto Focus có thể bị “bối rối” và lấy nét sai đối tượng bạn mong muốn. Ví dụ, khi có nhiều vật thể trong khung hình hoặc khi chủ thể có màu sắc tương đồng với hậu cảnh.
• Khó kiểm soát sáng tạo: Chế độ Auto Focus hoạt động tự động, nên bạn sẽ ít có sự kiểm soát sáng tạo đối với điểm focus trong video.
• Có thể bị “focus hunting”: Đôi khi, Auto Focus có thể liên tục tìm kiếm điểm focus, gây ra hiện tượng “focus hunting” – hình ảnh bị rung nhẹ và mất nét liên tục, trông rất khó chịu.

Chế độ Manual Focus (MF) – Lấy nét thủ công

Chế độ Manual Focus ngược lại hoàn toàn với Auto Focus. Ở chế độ này, bạn sẽ phải tự mình xoay vòng focus trên ống kính để điều chỉnh điểm nét. Nghe có vẻ phức tạp hơn, nhưng Manual Focus lại mang đến sự kiểm soát tuyệt đối và khả năng sáng tạo vô tận cho video của bạn.

Ưu điểm của Manual Focus:

• Kiểm soát hoàn toàn: Bạn là người quyết định điểm focus nằm ở đâu trong khung hình. Điều này cho phép bạn tạo ra những hiệu ứng focus độc đáo và thể hiện ý đồ nghệ thuật của mình.
• Chính xác trong mọi tình huống: Manual Focus không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố gây nhiễu như Auto Focus. Bạn có thể lấy nét chính xác vào bất kỳ đối tượng nào, ngay cả trong những tình huống phức tạp nhất.
• Khả năng sáng tạo cao: Với Manual Focus, bạn có thể thực hiện các kỹ thuật focus nâng cao như “focus pull” (chuyển focus từ chủ thể này sang chủ thể khác một cách mượt mà), tạo ra những thước phim ấn tượng và chuyên nghiệp.

Nhược điểm của Manual Focus:

• Đòi hỏi kỹ năng và luyện tập: Để sử dụng Manual Focus thành thạo, bạn cần có kiến thức về focus và cần luyện tập thường xuyên để làm quen với việc xoay vòng focus.
• Khó khăn khi quay cảnh chuyển động: Việc giữ focus chính xác khi chủ thể di chuyển nhanh bằng Manual Focus là một thử thách không nhỏ.
• Mất thời gian hơn: So với Auto Focus, việc điều chỉnh focus bằng tay sẽ tốn thời gian hơn, đặc biệt là khi bạn cần thay đổi điểm focus liên tục.

Khi nào nên sử dụng chế độ focus nào?

Vậy khi nào thì nên dùng Auto Focus, khi nào thì nên dùng Manual Focus? Không có câu trả lời tuyệt đối cho câu hỏi này, vì việc lựa chọn chế độ focus phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:

• Thể loại video bạn quay: Nếu bạn quay vlog, video du lịch, hoặc các video có tính chất tự nhiên, đời thường, Auto Focus thường là lựa chọn phù hợp vì tính tiện lợi và nhanh chóng. Nhưng nếu bạn quay phim ngắn, video ca nhạc, hoặc các video đòi hỏi tính nghệ thuật cao, Manual Focus sẽ giúp bạn kiểm soát focus tốt hơn và tạo ra những hiệu ứng đặc biệt.
• Điều kiện ánh sáng: Trong điều kiện ánh sáng tốt, cả Auto Focus và Manual Focus đều có thể hoạt động hiệu quả. Nhưng trong điều kiện ánh sáng yếu, Auto Focus có thể gặp khó khăn trong việc tìm điểm focus, lúc này Manual Focus sẽ là “cứu cánh” cho bạn.
• Kinh nghiệm và kỹ năng của bạn: Nếu bạn là người mới bắt đầu, hãy cứ thoải mái sử dụng Auto Focus để làm quen với việc quay video. Khi đã có kinh nghiệm hơn, bạn có thể thử sức với Manual Focus để khám phá những khả năng sáng tạo mới.

Trường hợp nên dùng Auto Focus

• Quay vlog và video du lịch: Khi bạn vừa đi vừa quay, hoặc khi bạn muốn ghi lại những khoảnh khắc tự nhiên một cách nhanh chóng, Auto Focus sẽ giúp bạn không bỏ lỡ bất kỳ khoảnh khắc nào.
• Quay phỏng vấn và sự kiện: Trong các tình huống phỏng vấn hoặc sự kiện, chủ thể thường di chuyển không quá nhanh, Auto Focus có thể theo dõi và giữ cho họ luôn sắc nét.
• Quay sản phẩm và review: Khi bạn quay cận cảnh sản phẩm hoặc review đồ vật, Auto Focus có thể giúp bạn lấy nét nhanh chóng vào chi tiết sản phẩm.

Trường hợp nên dùng Manual Focus

• Quay phim ngắn và video ca nhạc: Trong các thể loại video này, tính nghệ thuật và sự kiểm soát focus là rất quan trọng. Manual Focus sẽ giúp bạn tạo ra những hiệu ứng focus độc đáo và thể hiện ý đồ của đạo diễn hình ảnh.
• Quay chân dung và phỏng vấn chuyên nghiệp: Khi bạn muốn tạo ra hiệu ứng bokeh đẹp mắt để làm nổi bật chủ thể, Manual Focus sẽ giúp bạn kiểm soát độ sâu trường ảnh và tạo ra những bức chân dung ấn tượng.
• Quay trong điều kiện ánh sáng yếu: Trong môi trường thiếu sáng, Auto Focus có thể hoạt động kém hiệu quả, Manual Focus sẽ giúp bạn lấy nét chính xác hơn.
• Quay những cảnh tĩnh: Khi bạn quay những cảnh tĩnh như phong cảnh, kiến trúc, hoặc tĩnh vật, bạn có nhiều thời gian để điều chỉnh focus bằng tay và đảm bảo độ sắc nét tuyệt đối.

Hướng dẫn cách điều chỉnh focus hiệu quả khi quay video

Dù bạn chọn chế độ Auto Focus hay Manual Focus, việc điều chỉnh focus hiệu quả vẫn là yếu tố quan trọng để có được những thước phim đẹp. Dưới đây là một vài hướng dẫn và mẹo nhỏ giúp bạn làm chủ focus khi quay video:

Sử dụng màn hình và công cụ hỗ trợ

• Màn hình LCD: Hãy luôn sử dụng màn hình LCD của máy ảnh để theo dõi điểm focus. Màn hình lớn sẽ giúp bạn dễ dàng nhận biết khi nào hình ảnh đã sắc nét.
• Peaking: Tính năng “peaking” (hiển thị vùng nét) có trên nhiều máy ảnh sẽ giúp bạn nhận biết rõ hơn vùng nào đang được focus. Vùng nét sẽ đượcHighlight bằng màu sắc nổi bật, giúp bạn dễ dàng điều chỉnh focus chính xác.
• Magnify (Phóng to): Khi sử dụng Manual Focus, bạn có thể phóng to hình ảnh trên màn hình để kiểm tra độ sắc nét chi tiết hơn.
• Focus assist (Hỗ trợ focus): Một số máy ảnh có tính năng “focus assist” giúp bạn lấy nét dễ dàng hơn trong chế độ Manual Focus. Ví dụ, máy ảnh có thể tự động phóng to vùng focus khi bạn xoay vòng focus.

Thực hành và luyện tập

• Luyện tập với Manual Focus: Dù bạn thích dùng Auto Focus đến đâu, hãy dành thời gian luyện tập với Manual Focus. Bắt đầu với những cảnh tĩnh, sau đó thử sức với những cảnh chuyển động chậm, rồi dần dần nâng cao độ khó.
• Quay thử và xem lại: Cách tốt nhất để cải thiện kỹ năng focus là quay thử nhiều video và xem lại kết quả. Hãy chú ý đến những đoạn video bị out nét, tìm hiểu nguyên nhân và rút kinh nghiệm cho những lần quay sau.
• Xem video hướng dẫn và học hỏi kinh nghiệm: Trên YouTube có rất nhiều video hướng dẫn về focus trong quay video. Hãy tìm xem và học hỏi kinh nghiệm từ những người đi trước.

Những lỗi thường gặp về focus và cách khắc phục

Trong quá trình quay video, ai cũng có thể mắc phải những lỗi về focus, đặc biệt là người mới bắt đầu. Dưới đây là một số lỗi thường gặp và cách khắc phục:

• Out nét (Out of focus): Đây là lỗi phổ biến nhất, khi chủ thể chính bị mờ nhòe. Cách khắc phục: Kiểm tra lại chế độ focus (AF hay MF), đảm bảo bạn đã chọn đúng chế độ phù hợp. Nếu dùng Manual Focus, hãy xoay vòng focus cho đến khi hình ảnh sắc nét. Nếu dùng Auto Focus, hãy đảm bảo chủ thể nằm trong vùng lấy nét của máy ảnh.
• Focus Hunting: Hiện tượng focus bị rung nhẹ và mất nét liên tục. Cách khắc phục: Chuyển sang chế độ Manual Focus để kiểm soát focus hoàn toàn. Hoặc thử chuyển sang chế độ Auto Focus khác (ví dụ từ Continuous AF sang Single AF). Đảm bảo ánh sáng môi trường đủ tốt để Auto Focus hoạt động hiệu quả.
• Lấy nét sai đối tượng: Máy ảnh lấy nét vào hậu cảnh thay vì chủ thể chính. Cách khắc phục: Trong chế độ Auto Focus, hãy chọn điểm lấy nét (focus point) và di chuyển điểm lấy nét này đến chủ thể chính. Hoặc chuyển sang Manual Focus và tự lấy nét vào chủ thể.
• Focus quá mềm (Soft focus): Hình ảnh không bị out nét hoàn toàn, nhưng lại không đủ sắc nét, tạo cảm giác hơi mờ ảo. Cách khắc phục: Tăng độ sắc nét (sharpness) trong cài đặt máy ảnh. Hoặc điều chỉnh khẩu độ (aperture) để tăng độ sâu trường ảnh.

Kinh nghiệm và mẹo focus video từ các nhà quay phim

Để kết thúc bài viết này, mình xin chia sẻ thêm một vài kinh nghiệm và mẹo focus video “xương máu” từ các nhà quay phim chuyên nghiệp:

• Luôn ưu tiên Manual Focus khi có thể: Dù Auto Focus rất tiện lợi, nhưng Manual Focus vẫn là “vũ khí” lợi hại nhất để bạn kiểm soát focus và sáng tạo trong video. Hãy cố gắng làm quen và sử dụng Manual Focus càng nhiều càng tốt.
• Tập trung vào mắt của chủ thể (nếu quay người): Khi quay chân dung hoặc phỏng vấn, đôi mắt là “cửa sổ tâm hồn”. Hãy đảm bảo mắt của chủ thể luôn sắc nét, vì đó là điểm thu hút ánh nhìn của người xem đầu tiên.
• Sử dụng follow focus (nếu có điều kiện): Follow focus là một phụ kiện hỗ trợ focus rất hữu ích, đặc biệt khi bạn quay Manual Focus và cần thay đổi điểm focus liên tục. Follow focus giúp bạn xoay vòng focus mượt mà và chính xác hơn.
• Thực hành “focus pull”: Đây là một kỹ thuật focus nâng cao, giúp bạn chuyển focus từ chủ thể này sang chủ thể khác một cách chuyên nghiệp. Hãy tìm hiểu và luyện tập kỹ thuật này để làm cho video của bạn thêm phần ấn tượng.
• Đừng ngại thử nghiệm: Focus không phải là một công thức cứng nhắc. Hãy thử nghiệm các chế độ focus khác nhau, các kỹ thuật focus khác nhau, và tìm ra phong cách focus phù hợp với bạn.

Hy vọng rằng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về việc điều chỉnh chế độ focus khi quay video. Hãy nhớ rằng, focus là một kỹ năng cần thời gian và luyện tập để thành thạo. Nhưng một khi bạn đã làm chủ được focus, bạn sẽ thấy sự khác biệt rõ rệt trong chất lượng video của mình. Chúc bạn thành công và tạo ra những thước phim thật ấn tượng nhé!